زندگینامه

 
هایده (به فارسی: هایده) یا معصومه داده بالا (به فارسی: معصومه دده بالا)، (۱۰ آوریل ۱۹۴۲، تهران، ایران – ۲۰ ژانویه ۱۹۹۰، سانفرانسیسکو) خواننده کلاسیک و پاپ ایرانی با طیف آواز کنترالتو بود. در یک حرفه ای که بیش از 20 سال را در بر می گرفت، موفقیت های زیادی داشت. بیش از دو دهه پس از مرگش، هایده به عنوان یکی از تاثیرگذارترین و شاخص ترین خواننده های ایرانی شناخته می شود که به عنوان یکی از محبوب ترین خوانندگان قرن بیستم شناخته می شود.
 
هایده در تهران به دنیا آمد. او خواهر بزرگتر یکی دیگر از خواننده های معروف ایرانی به نام مهستی است.
 
فعالیت حرفه ای هایده از سال ۱۳۴۷ در بیست و شش سالگی به عنوان خواننده در برنامه موسیقی سنتی ایرانی رادیو تهران به نام گلهای رنگارنگ به کارگردانی داوود پیرنیا آغاز شد. هایده آواز (موسیقی آواز ایرانی) را نزد علی تجویدی ویولون و آهنگساز معروف ایرانی آموخت. هایده اولین آهنگ موفق خود به نام آزاده را که توسط تجویدی سروده شده بود بر روی شعر رهی معیری اجرا کرد. اجرای این اثر با ارکستر گلها در سال 1968 در رادیو تهران، استعداد آوازی هایده را به ایرانیان معرفی کرد که به گرمی آن را پذیرفتند. «آزاده» با آهنگسازی علی تجویدی و نویسندگی رهی معیری اولین موفقیت رسمی هایده بود. اولین بار در سال 1347 در رادیو تهران با ارکستر گل ها اجرا شد و بعدا توسط آهنگ روز منتشر شد.
 
در دهه 1970 هایده موسیقی پاپ ایرانی را به کارنامه کلاسیک ایرانی خود اضافه کرد. هایده در این دوره با چند ترانه سرا از جمله فریدون خوشنود، جهانبخش پازوکی، انوشیروان روحانی و محمد حیدری همکاری داشت. «بزن تار»، «گل سنگ»، «نوروز آمد»، «عید تو، عیده من» و «سقطی» از آثار به یادماندنی او در این دوره بود.
 
در 8 مرداد 1357 کمی قبل از انقلاب ایران، هایده به انگلستان مهاجرت کرد. او سه سال در آنجا ماند و در سال 1982 برای ادامه کار و زندگی نزدیک خواهرش مهستی به آمریکا رفت.
 
هایده از سال 1982 تا پایان عمر خود در لس آنجلس زندگی کرد. رشد جامعه ایرانیان در جنوب کالیفرنیا به دلیل افزایش تعداد افرادی که پس از انقلاب ایران را ترک کردند، باعث تقویت حرفه هایده در دهه 1980 شد. هیده در این مدت آلبوم‌های موفق زیادی منتشر کرد و بسیاری از آهنگ‌های او در ایران نیز دست به دست شد. ترانه های سیاسی و نوستالژیک هایده مانند «روزای روشن خداحافظ» و «فریاد» در میان جامعه تبعیدی ایرانی (ایرانی) بسیار محبوب شد. از دیگر آهنگ های او می توان به «شبه عشق»، «گل وجه»، «راوی»، «بهانه»، «اشاره»، «قصه من»، «زندگی» و «نرگسه شیرازی» اشاره کرد.
 
هایده یکی از پرطرفدارترین خواننده های ایرانی بود که هیچگاه صدایش تکرار نمیشود.
 
ترانه سرایان هایده در آمریکا بیشتر فرید زلاند، صادق نوجوکی، محمد حیدری و آندرانیک بودند. اردلان سرفراز، هما میرافشار، ایرج رزمجو ترانه‌سرایی‌هایی که او با آنها کار کرده بود، اما غزلسرایی که بیشتر آهنگ‌ها و آهنگ‌های هایده را نوشت بهترین دوستش لیلا کسری (ملقب به هادیه) بود. او در دو تا از آلبوم هایش در حال خواندن آهنگ هایش حضور داشت. کسری در سال 1989 چند ماه قبل از مرگ هایده پس از مبارزه طولانی با سرطان سینه درگذشت.
 
هایده در دهه 80 در مکان‌های فروش رفته در ایالات متحده، کانادا، اروپا و سایر نقاط جهان بازی می‌کرد. هایده به طور مرتب در شبکه های تلویزیونی فارسی لس آنجلس مانند جام جم تی وی و آی آر تی وی حضور داشت. در برخی از برنامه های تلویزیونی او. هایده از رژیم اساسی ایران انتقاد می کرد و از طرفداران سلطنت بود.
 
هایده سه بار ازدواج کرد و طلاق گرفت و صاحب سه فرزند به نام‌های کامران، کیوان و نوشین نوری شد که همگی در آمریکا زندگی می‌کنند. نوه بزرگ او "سهیل" که اولین پسر کیوان نوری است، در حال حاضر به عنوان آهنگساز آزاد در لس آنجلس فعالیت می کند. شیفتگی عمومی به زندگی شخصی هایده، همانطور که در مورد همه مجریان بزرگ صادق است، توجه زیادی را به امور خصوصی او جلب کرد. با این حال، طبق معمول، بیشتر موارد به اصطلاح بی اهمیت هایده بر اساس شایعات بود.